It-tajra

Naħseb li ridt xi tattika partikolari.  Mhux ta’ 4-4-2 jew 3-5-2 imma ta’ kif tħalli biċċtejn karti irqaq ħafna maqtugħin b’mod trijangolari waqt li magħqudin b’biċċa ta’ qasba jieħdu vantaġġ mir-riħ.   Il-boxxla kont tgħallimtha mal-Iscouts.  Jew aħjar it-teorija tagħha aktar minn kollox.  U kif jgħidu t-Taljani, il-prattika twassal ħafna aktar mill-grammatika.  

Illum il-ġurnata fuq il-bejt hemm pinnur imwaħħal, imma la qiegħed hemm għall-prattika u lanqas għat-teorija.  Sempliċiment bħala ornament.

Ir-riħ, f’ħajti kultant idejjaqni.  Meta jibda jonfoh qisu fi sfida biex ineħħieli l-gakketta minn fuqi per eżempju, u jfakkarni f’dik l-istorja li kellna fuq Id-Denfil, ta’ meta x-xemx u r-riħ għamlu mħatra minn min minnhom ikun kapaċi jġiegħel lil dak is-sinjur bil-ġlekk biex jaqilgħu minn fuqu.  Idejjaqni ta’ dak il-ħin imma, mhux eżattament jaffetwani daqstant. 

Forsi għalhekk il-pinnur qiegħed hemm biss bħala ornament, u mhux biex jgħinni nippjana l-ġurnata.

Illum qieghed hawn barra f’dax-xagħri u hu ftit riħ.  Imma ssaqsiniex jekk hux grigal jew lbiċ.  Qieghed imma b’saħħtu biżżejjed biex imexxi s-sħab u kultant sħaba qed tgħatti lill-oħra u b’hekk ix-xemx ikollha anqas ostakli biex tilħaq art u ssaħħan bil-benna tagħha.

Hawn is-skiet li kultant jinkiser bil-ħoss ta’ xi tir ta’ senter, għax l-istaġun reġa’ fetħilhom.  Tajr ta’ veru imma m’iniex nara. 

L-uniku konsolazzjoni hija tajra tal-karti, li hawn wieħed liebes ġlekk ftit ‘il boghod minni li għajnejh ma qalagħhomx minn fuqha.  Nahseb dan bhal Khaled Hosseini, l-Afgan ta’ The Kite Runner li t-tjur tal-karti jġibulu ħafna memorji u jeħduh fi tfulitu u l-ħolm li kellu xi darba li min jaf kemm inbidlu minn dak iż-żmien ‘l hawn.

U jien issa qed niftakar.  Ir-RAI ma konniex stajna naqbduh.  L-iskrin tat-televixin kien qed jikkumplimenta d-dixx ross li konna għadna kif kilna.  Il-logħba ma stajniex narawha.  Kien żerbinott minn ħdejna li weħlitlu t-tajra mal-erjal ta’ fuq il-bejt.

Dan ir-ritratt huwa meħud minn sieħbi Pawlu Mizzi.  Grazzi Pawl.

Manneriżmu

Ilni ndur u nagħqad.  Hawn f’dil-belt.  Mingħajr mappa.  Bejn għax ma tantx naf naqra waħda u bejn għax m’għandix għalfejn.  Kull m’għandi f’idi huwa l-ħin u l-preżent.  U f’saqajja kull m’għandi huwa qorq, b’qiegħ kemm kemm maqtugħ mit-tarmak.

Imma hawnhekk ħa ninżgħu.  Għax issa m’għandix bżonn nevita t-tarmak iswed li jgħakkarli saqajja.  Iċ-ċangaturi tal-ġebel friski, u l-fili bejn waħda u oħra jgħarrxuli saqajja.

Dort fuq ix-xellug tiegħi u sibt dan il-post, ‘il bogħod mill-attivita tal-belt.  Forsi tgħidli x’ġejt tagħmel f’belt jekk ma tantx tixtieq tħoss attivita madwared u trid il-kwiet?  Inti tisma’ lil Leonard Cohen jekk trid timtela bl-ottimiżmu?  Le, u lanqas nixrob il-ħalib tas-soja waħdu meta jkolli togħma morra f’ħalqi u rrid inbiddilha.

Imma kultant toħroġ mill-bieb b’tir f’moħħok, tispiċċa tolqot l-għasfur u flok tifraħ, tgħid dan xi qtiltu nagħmel u tqatta’ l-kumplament tal-ġurnata bit-tromba f’idejk tapprezza t-tjur itir fis-sħab.  Flok b’ġebla waħda toqtol żewġ għasafar, mingħajr ġebla waħda tara mitt għasfur u l-ġurnata tibqa’ miegħek aktar minn kemm il-gamiema ddum fl-istonku tiegħek.

U llum hekk ġrali.  Terraqt f’belt kapitali imma l-istint ġarrni hawn.  Ma nafx kemm hu sikur.  Bħalissa ma tidhirx ruħ.  Il-pulizija m’hix hawn.  Ma nafx hux għax m’għandiex bżonn jew għax hi stess tiddarras minn hawn.

Il-ħitan imġarrfa.  Il-bibien imbarrati.  Imma hemm tieqa u ma fiha ebda persjana.  Il-ħġieġa mhux imkissra u hemm purtiera ħafifa, kemm tagħti ftit privatezza waqt li tħalli d-dawl jgħaddi.  Hawn it-tiġrif, mhux tal-gwerra jew ta’ xi kuntrattur imma taż-żmien li qisu ġurnata wara ġurnata trejjaq mill-ġebel ta’ hawn, jieħu biċċa, biċċa minn kull ġebla biex ma tantx jagħti fil-għajn li anke hu għandu bżonn xi ħaġa biex jimtela.  Jew forsi biex jehda.  Jew forsi nfexx f’dawn il-ġebel wara li ddarras b’li ra hawn isfel ‘il bogħod minn kulħadd.

Ix-xemx bħaż-żmien ma nsietx hawn.  Hawnhekk imma ma tixxebkilx bħal kif tagħmel mas-siġar, hawn taqta’ l-linji dritti bħal Ġlormu Cassar.


Ir-ritratt huwa meħud minn Pawlu Mizzi.  Grazzi ħabib.

Ċavetta

Niftakrek ittihieli f’idi.  Kienet bejn subgħajk il-kbir u t-tieni subgħa.  Jien kelli niftaħ il-pala sħiħa ta’ idi.  Bħala ġest aktar minn kollox.  Kont rajt u ħassejt is-solennità f’għajnejk.  U inti żgur li l-pala ta’ idi rajtha bħala platt tal-fidda aktar milli pala tax-xaħx.  L-apparenza ma kienitx tagħmel bik imma inti żgur ma kontx se tafda biċċa minn ħajtek fuq pala li normalment tintuża biex tarmi.  Sa hemmhekk tikkonforma.  U s-simboli jfissru xi ħaġa għalik.

Imma dik veru kienet bicca minn ħajtek kif għedtli?  Għax jekk hu hekk, kif ħallejtha tissaddad hekk?  Imma umbgħad jien li naf  kif inti tirraguna, l-affarijiet jagħmlu ħarira aktar sens għax li mhux kull ma jleqq hu deheb ma kienx sempliċi idjoma għalik.  U darba smajtek tgħid li l-lostru jaħbi w jgħatti aktar milli jsebbaħ.  Dik qiegħda hemm, hi kif inhi u tagħmel dejjem xogħolha.

Kliemek għadhom idoqqu f’widnejja, kompliċi mal-ħass tal-ewwel darba tagħha f’idi.  Kelma b’kelma qishom il-kliem tad-diska favorita tieghi.  Din id-darba imma veru l-kliem kienu għalija, u għalija biss.  Għax qabel kont nisma’ diska, infittex il-lirika, dak iż-żmien fil-kaxxa tal-kassett u naħseb li l-kantant kien qed ikellem lili.  Jew li din stajt ktibtha jien stess.  Jew billi qabel ma kontx issib il-lirika malajr bħal-lum niffoka fuq il-korus u ninsa l-bqija tad-diska.  U nisma’ dak li rrid nisma’.  Ħu minn Lithium tan-Nirvana.  Kont nisma’ I’m so happy cause today I found my friends, u daqshekk.  Kont nghid dan bhali.  Li jkompli ‘I’m so ugly, that’s okay’ ma kontx nagħti kas.

Kont ngħid Kurt Cobain qed jitkellem bil-lingwa tiegħi, u li dawk l-għaxar kelmiet kitibhom hu u mhux jien, sempliċiment kumbinazzjoni.

Megalomania jew innoċenza ma nafx.

Ma kienx hemm rimi.  Leħnek kien ftit maħżuż.

‘Iċ-ċavetta tieghek, u dik tiftaħ ir-remissa.’

Ma hemmx titli.  Lanqas indirizz.  Għax fix-xaghri ta’ fejn il-baħar ħadd ma jindenja ruħu jagħti wieħed.  U fir-realtà ma hemmx bżonnu, bħal m’hemmx bżonn ta' kuntratt bejn il-ħbieb. 

Tfajtli f'idi dak li dejjem ridt mingħajr ma xtaqt jew ħlomt għax l-immaġinazzjoni tiegħi limitata.  U issa qiegħed hawn fir-remissa miftuħa miċ-ċavetta, ingawdi l-kenn u s-silenzju li xi darba kienu tieghek biss.

Tinkwetax mhux se nbiddilhom f’xejn aktar. 

U nifhem li ċ-ċavetta msadda bir-raxx tal-ilma baħar.

L-Għanja tal-Poplu

Is-siġġu ta’ fuq ix-xellug tiegħi kien vojt.  Bl-arja kundizzjonata tagħmel mill-aħjar li tista’ biex tħossok li qiegħed f’xi teatru miftuħ Grieg fix-xitwa aktar milli ġos-sala Sir Temi Zammit tal-Università ta’ Malta ma tantx ħadt gost narah vojt.  Bir-reżha nieżla l-isfel u tippenetra bdejt nikkonspira bejni u bejn ruħi li l-arja kundizzjonata hi b’saħħitha daqshekk għax il-kont tad-dawl tal-Università x’aktarx issussidjat. 

Is-siġġu tiegħi ikun E12, il-vojt ta’ ħdejja kienet it-tlettax u għedt naħseb ma nxtarax għax hawn ħafna nies superstizzjużi.  Imma fir-realta’ mhux dak kien l-uniku siġġu vojt fis-sala li għal-lum kellha tospita il-festival tal-Għanja tal-Poplu.

Kanzunetta wara l-oħra, l-palk u l-ktejjeb bil-lirika assorba s-sub konxju kollu u t-tehwdin u l-konspirazzjonijiet ta’ qabel saru xi ħaġa tal-passat.  Ħafna drabi l-pjanu klassiku preferit fuq keyboard, inħasset atmosfera ta’ awtentiċità.

Il-lingwa nattiva tesprimi dak li lingwa barranija tispjega. 

Il-lirika kienet kontemporanja u reali.  Xi kultant nammetti li kienet fuq in-naħa negattiva – abbużi sesswali fil-familja, omm ta’ żewġt’itfal fuq is-sodda tal-mewt, darba oħra imnebbħa minn fuljett tal-Moviment ta’ Kana.  Biss forsi sa fl-aħħar sirna niktbu fuq il-ħajja ta’ kuljum u ma nibżgħux inħarsu lejna nfusna fil-mera.  Imxejna miż-żmien meta konna nimlew il-vapuri lejn l-Awstralja għax hawn ma kien hawn xejn u l-poeżija tagħna titkellem fuq kemm għandna xemx sabiħa.  U wara kollox liema kien l-aħħar rumanz li qanqlek u kien mimli pożittività?

Il-kanzunetta fl-ordni tan-numru tas-siġġu vojt ta’ ħdejja kienet ‘Malta Tiegħi’ tal-Kultural.  Erbgħa telgħu fuq il-palk b’vjolin, tanbur Afrikan, mikrofonu u kitarra.  Il-lirika kont diġà tajtha daqqa t’għajn bis-serqa u ntrigatni.  L-awtur jew awturi imdaħħlin f’kontradizzjoni bejnhom u nfushom li min jaf kemm ħassejtu jien stess.  Din il-blata li tissejjaħ Malta.  Kultant tħobbha.  Kultant ma tiflaħiex.  L-istess dilemma li forsi nies bħal Ġwann Mamo jew Manwel Dimech ħassew għall-ħaddiem Malti.  L-imħabba bla qies tant li taw biċċa minnhom infushom lejh u fl-istess ħin jiskantaw bl-injuranza tiegħu u kif inhu kuntent u jilgħaq lil dak li jagħsru.  L-ebda demografija tas-soċjetà Maltija ma ssemmiet imma moħħi hemm mar. 

U flimkien mal-lirika, il-mużika ħarġet sinċerità u ħassejt l-innoċenza ta’ dawn l-erba’ żerbinotti.  Ftit kordi tal-kitarra intużaw, imma kienu biżżejjed bħal meta ħarsa waħda tkun biżżejjed biex tifhem dik xi trid tgħidlek.  Jew bħal meta nifs jgħidlek ta’ ħdejk hux komdu jew qed jitqanżah.

U ridtha tirbaħ għax ridt nerġa’ nismagħha għal darb’oħra malajr kemm jista’ jkun.

Wasal l-intervall, indaqqet il-qanpiena għal darba, darbtejn, tlieta u ntasabt għal darba oħra fis-siġġu.  Ukren wasal b’instrument b’tnejn u sittin korda donnu biex juri ftit kuntrast mad-diska li sa issa għadha f’widnejja.  Qablu kien hemm il-Brikkuni li bi tlett numri, jimlew aktar is-serata waqt li jfakkru fejn bdew u fejn waslu llum, b’isimhom jidher li għarrex widnejn il-preżentatur, b’ilsienu jirrepeti l-isem qisu qed jomgħod ħelwa tal-maskta.

Sarah Class tat tlett numri, fejn laqtitini aktar milli meta meta użat il-valvi tal-pjanu milli l-kordi tal-kitarra.

Għaddew dawn it-tlett artisti u wasal ħin tal-verdett tal-ġurija.  Ma tantx inħossni komdu nara min jirbaħ u min jitlef fil-qasam tal-arti.  Imma għal-lum se nagħlaq għajnejja.

Kultural rebħu u erġajt għext ‘Malta Tiegħi’. 

In-numru tlettax rebaħ.  Bħal Malta dan in-numru jiġi offiż ta’ spiss.  Imma parti mill-matematika’ ta’ kuljum daqs kemm il-blata li tissejjaħ Malta hi parti minn min aħna.

Malta Tiegħi tista' tinstema' hawn.

Ramel u bżieżaq

Ir-ramel inħobbu.  Speċjalment fejn jiltaqa’ mal-baħar.  Forsi nħobbu għax ifakkarni fil-baħar.  U fil-fatt inħobbu l-aktar meta jiltaqa’ mal-baħar.  Għax jixxarrab.  U jibbies.  Nimxi fuqu b’aktar faċilita.  U jiffriskali saqajja. 

Sieħbi imma ma jafdahx.  Jgħid li qatt ma taf x’hemm mistur fih.  U ta’ ġo fih taf iweġġak.  Jidħol f’saqajk u jinfettak.  U fitt ukoll.  Dubbiena tiġi fuqek u titlaq.  Imma r-ramel jeħel miegħek.  Ileqq veru imma ma jiswiex daqs kastell mibni minn tifel.

Illum imma webbiltu jiġi miegħi.  Għedtlu mmorru sal-baħar.  Ma semmejtx ramel għax inkella ma kienx jiġi mill-ewwel.  Għaddejt għalih u konna fil-karozza tiegħi.  U bl-isteering f’idi ġejt hawn fil-bajja.  Għedt f’qalbi jgerger tnejn fil-bidu u malajr jgħaddielu.  U kien liebes papoċċ mhux karkur allura m’għandux skuża li se jeħel miegħu jew li jista’ jdaħħal xi ħaġa f’saqajh.

Ipparkjajt.  Inżilna mill-karozza.  Qalli mela hawn ġejna.  U jien dħakt. 

- Se ngħaddi sal-latrina jiena.

- Irranġa.  Jien se nibda nimxi lejn il-baħar.

- Narak aktar tard mela.

U mxejt fuq ir-ramel.  In-naħa n-niexfa.  Ma qarmiċx taħt saqajja imma mellisni.  Kważi xtaqt li għandi qasma f’saqajja ħalli jidħol ftit ramel hemm u jsir aktar parti minni.  Mort in-naħa l-oħra tal-bajja.  Ridt nimxi fuq ir-ramel kemm niflaħ, imma ma ridtx indur u nagħqad fi ċrieki, għax bżajt li l-koppja mixħuta fuq ir-ramel jgħadduni b’sempliċi.

Intasabt fejn kien hemm biċċa ġebla ġmielha u xrift ix-xugaman.  Il-ġebla sservi bħala mħadda.  Se tkun iebsa vera imma r-ramel se jkun aħjar mill-aqwa saqqu.  Ħriġt il-ktieb.  Naqra ftit qabel ninżel ngħum.  Għadu ż-żmien għall-baħar forsi imma la qed hawn u x-xemx qed tiddi mhux se nitlef għawma.  Imma nħalli l-għawm għall-aħħar.  Bejn għax l-għawma qisha l-ġelat u għalhekk tagħmilha l-aħħar biex tissiġilla l-ġurnata u bejn ikolli nammetti li ‘l bogħod mill-idealiżmu nagħmel hekk għal ġieħ il-prattiċita. 

Jekk ngħum issa nirżaħ u jkolli ndur lejn id-dar.

Sadattant se nixħet rasi ‘l fuq u nkompli dal-ktieb.

U rasi qiegħda ‘l fuq imma l-ktieb niżżiltu biex naħseb ftit fuq l-aħħar sentenza li qrajt.

‘It-tama bħal bużżieqa, ma tistax issalpa lejn is-sema jekk iżżommha bi spaga.’

U qed nara ħames bżieżaq.  Safra, ħamra, blu, vjola u ħadra.  Tnejn oħra jonqos biex ikun hemm il-kuluri tal-qawsalla.  U mdendel magħhom, jixxengel ‘il fuq mir-ramel hemm Xandru.

Xengilt idi.  Mhux bħal Taljan meta jrid jispjega.  Imma bħal Malti li qed jistgħaġeb u ma jistax jifhem.

- Taf li niddejjaq nimxi fuq ir-ramel.

X'imkien ieħor

Qiegħed hawn għas-sirda ta’ dan l-għodu. Ngħasses dan il-palazz. Palazz li qed iġegħlni nħossni żgħir. Daqs nitfa. Fejn ġewwa jgħix wieħed ħafna iqsar minni, u li mhux kapaċi jiddritta daqsi imma meta jgħaddi jimla l-atmosfera tal-madwar u nħoss dehxa tul ġismi kollu li tinfed mhux biss l-uniformi li nkun għaddejt fil-għodu imma l-għadam mgħottija minn laħmi.

Din l-għodwa bdiet bit-tajjeb. Qomt qabel l-iżverjalin. U minn soddti imxejt l-erba’ passi li għandi bżonn biex nasal fil-kċina. U kewwist kikkra te. Ma żidtx ħalib. Ħallejt ir-riħa tat-te titla’ sa mnifsejja. U tpaxxejt nara l-fwar telgħin ‘il fuq u xħitt idi fuqha, nħallieha ssaħħanomli. U mlietni u saħħnitli l-intern.

Bħalissa kull m’għandi f’idi l-manku. Kiesaħ silġ. Subgħajja ma niflaħx nagħlaqom. Fuq spallti għandi l-kumplament tal-ixkubetta. Tqila. Li ma tafx bi sħana.

Sagħtejn oħra imma jibdluni. Nidħol ftit ġewwa. Inserraħ l-ixkubetta flok ma dahri mal-ħajt. U nerġa’ nkewwes kikkra te oħra. Bħal ta’ fil-għodu.