Monday, September 21, 2015

Anatomija ta' Sparriximent

Hisham Matar, l-attur ta’ In a Country of Men u Anatomy of a Disapperance kien wieħed mill-mistednin tal-Festival Mediterranju tal-Lettaratura ta’ Malta, li ttella’ fil-Fortizza ta’ Sant’Iermu minn Inizjamed.

Fortizza tista’ toffrilek kenn u tista’ tintimidak.  Fl-intervista tiegħu ma’ Albert Gatt, Hisham mela l-bitħa enormi tal-fortizza bl-intellet tiegħu  kull min kien hemm mhux talli ħassu mkennen talli ma xtaqx joħroġ minn hemm.  Il-kitba tiegħu kważi kważi mellisija.  Kull kelma mirquma, waħda wara l-oħra, jirriflettu l-mistoqsija eterna ta’ x’sar minn missieru, li jgħix.

Hisham huwa mwieled New York.  Il-ġenituri tiegħu huma Libjani, u huwa jqis ruħu bħala Libjan.  Missieru kien dissident tar-reġim ta’ Gaddafi u ġie maħtuf snin ilu.


Wara li qrajt it-tieni ktieb tiegħu, li forsi huwa anqas ċelebri imma aktar personali, ma stajtx ma ngħix ftit aktar ħin miegħu billi nittraduċi l-ewwel kapitlu tiegħu.



Jiġuni ħinijiet meta l-assenza ta’ missieri nħossha tqila daqs li kieku hemm tifel bilqiegħda fuq sidri.  Drabi oħra bilkemm niftakar il-fattizzi ta’ wiċċu u jkolli noħroġ ir-ritratti tiegħu li nżomm f’envelop li nżomm fil-kexxun tal-komodina ta’ mas-sodda.  M’għaddietx ġurnata minn meta għosfor bħal leħħa ta’ berqa f’ċirkustanzi misterjużi li ma fittixtux, anke fl-aktar postijiet improbabbli. Kollox u kulħadd, anke l-eżistenza nnifisha saret xbiha, possibilità ta’ xebh.  Forsi din hija wara kollox id-definizzjoni ta’ dik il-kelma qsajra u llum arkajka – eleġija.

Ma narahx fil-mera, imma nħossu jiċċaqlaq, daqs li kieku qiegħed jieħu nifsijiet ‘il ġewwa għax il-qmis bilkemm tiġih.  Missieri minn dejjem kien intimament misterjuż anke meta kien preżenti.  Kważi kważi, nista’ nimmaġina kif stajna sirna llum, bħala tnejn adulti, ħbieb, imma fir-realta’ hemm xi ħaġa nieqsa.

*****

Missieri għosfor fl-1972, fil-bidu tal-vaganzi tal-Milied, meta kelli erbatax.  Mona u jien konna qed noqogħdu fil-Montreux Palace, u dak il-ħin konna qegħdin nieħdu l-kolazzjon fit-terazzin li jagħti għax- xmara Geneva, wiċċha ikħal kemxejn ċar, fuq in-naħa ta’ fejn lil hinn mill-għoljiet li jdawwruha hemm in-naħa battala tal-belt ta’ Geneva – jiena kelli tazza kbira ta’ larinġ magħsur, u hija, te iswed għadu jagħli.  Niftakarni nħares lejn il-paragliders silenzjużi suspenduti fl-arja, fuq ix-xmara nnifisha mingħajr l-iċken kurrent,  u hi ddawwar fil-paġni tat-Tribune de Genève, meta f’salt wieħed għolliet idejha ma’ ħalqha u tregħdet.

Ftit minuti wara konna fuq tren, bilkemm nitniffsu, ngħaddu l-gazzetta lil xulxin.
Mill-għassa tal-pulizija ġbarna l-ftit affarijiet ta’ missieri li tħallew fuq il-komodina.  Meta ftaħt il-borża żgħira tal-plastik stajt inxommu mat-tabakk u l-lighter. L-istess arloġġ li kien hemm fil-borża huwa bħalissa mdawwar ma’ idi, u sal-lum, wara t-tant snin li għaddew, meta nagħfas iċ-ċinga tal-ġilda ma’ mnifsejha jirnexxieli nxommu għal sekonda.

*****

Illum il-ġurnata nistaqsi lili nnifsi kemm l-istorja tiegħi kienet tkun differenti kieku idejn Mona ma kienux sbieħ, u subgħajha ħoxnin.
Għadni sa issa, tant snin wara, nisma’ l-istess frażi b’persistenza infantili, ‘Jien rajtha l-ewwel,’ li dak iż-żmien kont inħossha toqmos bħal għafrid fuq ilsieni kull meta kont naqbad lil missieri f’xi ġest ta’ pussess fuqha: subgħajh jogħdsu f’xagħarha jew idejh fuq kuxxtejha, b’dik in-naturalezza ta’ xi ħadd li jmiss widnejh f’nofs sentenza.  Kien ukoll ħa d-drawwiet tal-Punent li jżommilha idha, ibusha u jgħannaqha fil-pubbliku.  Imma hu qatt ma seta’ jidħak bija, għax bħal attur medjokri, dejjem kien jinħass inċert mill-azzjonijiet tiegħu.  Meta kien jaqbadni nħares lejh, kien iħares in-naħa l-oħra u naħlef li kont nara ħaddejh jieħdu l-kulur.  Hekk kif niftakar kemm kien jipprova titla’ ġo fiha tenerezza sewdenija, għadni sa issa nfittex simpatija sempliċi u mutwali ma’ missieri.  Ir-relazzjoni tagħna minn dejjem kellha nieqsa dak li minn dejjem kont nemmen li maż-żmien jsir possibbli, forsi wara li sirt raġel jew wara li jiena stess insir missier: tip ta’ emozzjoni elokwenti u faċli.  Imma llum il-ġurnata d-distanza ta’ bejnietna li ddettat l-interazzjonijiet ta’ bejnietna u qatgħet qasma silenzjuża bejnietna għadha tifformah fi ħsibijieti.

No comments: