It-Trabokk tal-Brikkuni

Fi kliem il-Brikkuni stess, sigriet bejn tnejn m’hu sigriet xejn.

Il-kelma issa ġriet. Niftakarni xi erba’ snin ilu, mmur il-Liquid biex narahom l-ewwel darba, meta nedew l-ewwel album tagħhom ‘Kuntrabanda’. Il-folla kienet mdaqqsa u xejn iżjed. Niftakarni nasal ftit tard, għadni ma nafx eżatt x’se nsib eżatt, imma l-kurżita kienet għelbitni. Bħal kif kienu għelbu s-sens infantili lil dak il-proxxmu li fl-istess lejla ċempel lill-pulizija biex jgħidilhom li hemm bomba fil-post.

Is-snin gerrbu. Mil-Liquid, niftakarni nikkjuwja l-MITP il-Belt biex nerġa’ nesperjenzahom, qalbi ttaqtaq din id-darba jirnexxiliex nidħol jew le. Xi kunċert żgħir ‘l hawn u ‘l hemm minn xi tlett membri, umbgħad kunċerti sħaħ il-Buskett, it-Tattingers fi żmien il-Milied, l-Ospizio fis-sajf, l-Imtarfa għal ftit ħin, it-Tattingers għal darba oħra, imma fuq din anqas ma ngħidu fuqha aħjar.

U s-Sibt li għadda għal darba oħra l-Belt, din id-darba mhux l-MITP, imma s-City Theatre fejn il-post kbir biżżejjed biex jesa’ ħobża imma kuntarju għal dak l-oħxon li żaqqu ma tesax kelma, il-konfini tiegħu ma jippermettux il-kliem u l-mużika jaħarbulu u ħadd m’għandu għalfejn iċempel u jieħu ħin lil Ċikku ċ-Ċinkwina għax ma jistax jorqod minħabba l-istorbju, wara kollox dan mehdi fuq każ importanti li għadu ma ssolviex.

Xbieki ma kienx hemm, trabokki lanqas imma kulħadd deher maqbud. Maqbud mill-melodija u l-kliem ħerġin minn fuq il-palk. In-nies qiegħda tisma’ b’attenzjoni, dak li ilha tistenna xhur sħaħ. Uħud jidhru li rifsu fuq it-trabokk għall-ewwel darba, u qegħdin maqbudin minn dak kollu li qed jiġri quddiem għajnejhom u qed iħammel widnejhom. Niftakar lil xi ħadd jgħid li għal kunċert passat, kien hemm diverista’ ta’ minn punks għal indie kids. Illum jidher li hemm diversità minn tfal fl-aħħar snin tal-adoloxxenza għal persuni fl-aħħar snin tagħhom fl-uffiċju.

Tlettax –il diska wara l-oħra ġdida mingħajr waqfien. Għalissa ftit hemm żagħbil, l-attenzjoni għandha prijorità. Il-melodija forsi aktar mirquma minn dak ta’ qabel. Xi sebgħa mużiċisti b’kollox imma l-ħoss magħqud. Il-vixxra mużikali aktar kawta minn ta’ qabel, imma l-lirika nieqsa mir-rispett lejn min jitlob ir-rispett għax dejjem poġġewh fuq pedestall mingħajr wisq mertu. Kultant jidħol ftit romantiċiżmu għax fejn hemm il-poeżija diffiċli tirreżisti. U fuq kollox niftakru li l-lingwa Maltija meta mħaddma kif suppost taf tgħaxxiek daqs kull lingwa oħra, jekk xejn tispjega din il-blata u l-qoħob tagħha aqwa minn kull lingwa oħra. Il-libsa li xtrajt turi l-gosti tiegħek aktar minn dik li krejt.

Wara dan kollu, marru lura lejn Kuntrabanda. Xi negozjanti saru nies bil-kuntrabandu. Għal din il-banda, l-kuntrabandu bil-a kien il-pedament tagħhom. Pedament li f’xi żmien forsi kien hemm min jaħsbu kastell tar-ramel jew inkella diċerija. Imma meta tmiss b’idejk ikollok tammetti li d-diċerija issir fatt. U issa kien imiss li l-pedamenti tas-City Theatre sodi biżżejjed, hekk kif beda l-brijju bil-qbiż minn folla li riedet tiċċelebra ma’ min qed jindukralhom is-sens tas-smiegħ tagħhom.

Fidwa jew platt

“Għedtlek ibni, għedtlek.”

“Ħallini ma.”

“Għedtlek biex ma tmur xejn.”

“Ma flaħtx, ma flaħtx ma mmurx.”

“Jien issa ma niflaħx ibni. Issa ma niflaħx inhares lejk. Hekk f’dis-sura.”

“Ħallini ma.”

“Ikel fuq il-platt b’xi mod dejjem kellna.”

“Ikel bla togħma kellna ma.”

“Żaqqna dejjem imlejnieha.”

“Nieklu biex ngħixu ma.”

“L-ikel għalhekk qiegħed.”

“Ma tifhimx ma int, ma tifhimx.”

“Fil-grieħi nifhem ibni.”

“Hallieni ftit bi kwieti issa ma.”

“Ma niflaħx ibni narak hekk.”

“Il-feriti jingħalqu.”

“Basta qabel tagħlaq għajnejk.”

“Dmiri għamiltu.”

“Id-dmir lejn Allah biss.”

“Id-dmir lejn il-kuxjenza.”

“Id-dmir, id-dmir, Allah sabbarni.”

“Għal darba kont qed inħossni utli.

L-elettriku li dan l-aħħar ma kellniex ħassejtu jgħaddi minni. Konna flimkien. Idejal wieħed. Forsi veru, qed nikkupjaw lill-Eġizzjani u lit-Tuneżini. Imma l-għajta llum kienet tagħna kollha kemm hi. Ftaħt idejja beraħ u għajjat b’gerżumti kollha u b’tama. Għax naħqa ta’ ħmar forsi qatt ma telgħet is-sema, imma dak il-ħin ħassejtna bħal żwiemel. Żwiemel li ddejqu fl-istalla, u qed jagħtu b’saqajhom mal-ħajt jittamaw li t-tektik tan-nagħla idejjqu widnejn is-sid, u jiċċaqlaq biex jagħmel xi ħaġa.”

“Titbaqbaqx ibni, stejqer.”

“Għal darba ħallieli qalbi tħabbat mija mija ma. Xbajt niddubita jekk baqax qalb hemmhekk.”

“Saram żejjed ibni.”

“Oħlom ftit ma, u insa l-platt.”

“Tgħid hekk għax dejjem sibtu.”

“Jien nimrah irrid ma. Nieħu n-nifs fejn irrid mingħajr bżonn nirreġistrah.

U inti taf daqsi li sa issa ma stajtx nagħmel hekk. Il-platt dejjem sibnieh, bħal kif iċ-ċekk dejjem wasal ukoll. Imma għal erbgħa kuskusiet biex nimlew żaqqna biex l-għada nerggħu nqumu lura għax-xogħol bqajna dejjem hawn. Il-platt qed hemm biex ninħelbu aktar. Ngħollew għall-karrottu, nigdmuh, inħassru sninna, nibqgħu fil-gallinar nissemnu ħalli nagħmlu stuffat tajjeb.”

“Iskot ibni, iskot.”

“Ma neħħi ftit l-ingwanti. M’għandiex ġdiem.”

“Kif qed titkellem hekk ibni?”

“Ħallieni ħa nħoss idek fuq għonqi u fuq il-gerżuma bħal kif darba kont tagħmel, u kont nitgħarrex u kont nogħxa. U hawn waħedna ma qegħdin. Neħħi ftit dak l-għamad minn ma wiċċek u ħallieni nħares lejn il-wardiet ta’ wiċċek, li min jaf kif daħlu ‘l ġewwa imma ħadd ma seta jeħodomlok u ħallieni nogħxa ftit fihom, bħal meta tarbija kont nogħxa f’biżlejk.

Fidwa tas-sensi rrid ma, mhux platt.”

Dan ir-ritratt huwa rebbieħ tal-World Press Photo of the Year, hu meħud mill-Ispanjol Samuel Arandaon ġewwa l-Yemen.

Kowt aħmar

‘Pawl, ara dik it-tifla. Qiegħda waħedha.’

‘Qatt ma mxejt waħdek int meta kont tifla?’

‘Sal-isqaq ta’ ħdejna iva.’

‘Qed tara, qed tistgħaġeb.’

‘L-isqaq ta’ ħdejna u dal-istazzjon l-istess?’

‘U ejja imxi għax se ninġarru minn dawn in-nies u nitilfuha.’

‘X’se nitilfu?’

‘Il-Allaaaaa, tgħid mhux it-tifla!’

‘Pawl, jekk nitilfu din, il-metro l-oħra terġa’ tgħaddi erba’ minuta oħra.’

‘Erba’ minuti taf jiġu kwarta, għax nerġgħu nitilfu l-oħra. Għaġġel għal darba.’

‘Ma nistax Pawl. Kompli imxi int umbgħad narak il-lukanda.’

‘Osssija! Qed tixjieħ u bqajt l-istess.’

‘Ċaw.’

Għandha l-aħmar tal-kowt sabiħ wisq. Imma tifla bħal din kif qiegħda waħedha? Ma ntihiex aktar minn tmienja. Miexja qisha lejja. Iż-żarbun pariġġ mal-kowt. U x-xalpa wkoll. Ħelwa wisq. Għajnejha imma l-isfel, jidhru miksurin. Imma mhix tibki. Qisha mdorrija hawn. Waħdedha. Daqshekk indipendenti? Jew m’għandiex għażla. Imma waħedha dit-tifla ma setgħetx qabblet kollox. Ma jistax ikun. Kollox kulur wieħed. Qisha pupa. Xi ħadd libbisha.

Din donnha miexja lejja. Jew qed nimmaġina jien? Lanqas ħelwa m’għandi fil-basket x’intiha. Dik qisha anke brouch għandha mal-kowt. U l-aħmar jixgħel imma għandu laqta ta’ mugrufun. Sewwa jgħidu. Dil-belt hawnhekk issib kollox. Iva lejja miexja. Se nitbissmilha. Mhix titbissem imma. Imma żgur lejja qed tħares. Fl-aħħar qalgħethom għajnejha minn mal-art.

Se nżul mal-ħajt u nmil ftit qabel jaqilbuni. Għajnejna hekk bil-fors se jiltaqgħu. Niġi daqsha. Ħelu m’għandiex imma se ntiha minuta.

Dik il-brouch ta’ xiex inhi? Qisni rajtha x’imkien imma ma nistax niftakar fejn. Eh iva t-tifla kienet ġabet waħda. Nofs ċoff. Ta’ kontra l-cancer.

Anke hawn ikolli niftakar? Tgħid qiegħda waħedha għalhekk? Ommha ġarrha hu, bħal kif darba kien se jġorr lili?

Ma nistax ma nkellimiex u ma nsaqsiehiex.

Fejn hi, fejn hi? Żgiċċat?

Il-pittura li nebbħet l-istorja hija ta' Rupert Cefai. Għal aktar xogħol ta' arti simili jew satira mill-istess artist żur is-sit tiegħu hawn.

Se jisbaħ

M’għandix għalfejn nippanċja fis-sitta ta’ fil-għodu. Imma l-iżverjalin jdoqq fil-ħamsa. Qabel ma jdoqq ta’ min jibda fis-sitta. U jien inqum b’inqas tbatija. Forsi l-bajtra veru qiegħda f’ħalq il-ħmir. Il-buttuna tal-isnooze fiha użu daqs buttuna fuq flokk taċ-ċingi.

Imma naf li int ma tifhimnix. I-gijżer imma xorta tixgħelu meta jien ninsa u napprezza.

Tqum kmieni, barra għadu d-dlam u ma tarax nies barra. Bħalissa s-sirda u l-kesħa. Kultant ankè x-xita. Ma tara xejn. Għax li forsi tmur dawra fil-kampanja l-Ħadd wara nofsinhar, tieħu ftit xemx tifimha, imma li tiġri għall-ħamsa u nofs fid-dlam ta’ kuljum, għidli, x’qed tieħu?

Imma dak il-ħin, l-istilel jiddu l-iżjed. Jiskuntraw mad-dlam u jfakkruni li d-dlam kollu tal-lejl xorta ma jitfix id-dawl, ġej min pjaneta ‘l bogħod ‘il bogħod jew minn sulfarina f’idejk. Bħalissa l-kwiet u l-ħemda, li jien nikser b’passejja u nifsejja, li nisma’ jien biss. Id-dlam jerġa’ jinkiser bil-fanali mixgħula ta’ xi karozza. Ta’ xi ħadd x’aktarx sejjer lejn il-barriera jew f’xi fabbrika. U jien nara li qed fil-genb kemm jista’ jkun. Naħseb il-flokk kulur il-fosfru jiddi wkoll u jarani. Għallinqas nispera.

U fil-għodu l-arja għal darba ftit pura. It-tarmak tat-toroq mhux kollu meħud mill-karozzi. U għal darba nħossni għandi biċċa mit-triq daqs min qed bil-qiegħda wara rota mmexxi fuq erba’ roti b’tajers wesgħin.

Hawn min jistenna u jistenna jara staġun jinbidel fi staġun ieħor. Hekk inħosshom jinbidlu f’dik is-siegħa jew siegħa u nofs li nkun barra. Nibda bil-kesħa. Bħalissa ftit kiefra, imma malajr tinbidel f’għaraq. U nħossni komdu, sodisfatt li dak l-għaraq ħriġtu jien, pass wara pass mhux għax qgħadt taħt ix-xemx. U l-lejl u d-dlam jinbidel bil-mod il-mod minn iswed f’kaħlani, u kultant tfiġġ ftit il-ħmura tax-xemx fil-għodu. Hekk bil-mod il-mod, kollox kajman. Dal-ħin m’għandi għaġla ta’ xejn.

Naf li hemm tmien siegħat quddiemi bil-qegħda fuq siġġu, imma issa qed fuq saqajja u ħallini ngħix il-preżent.

Il-ġurnata bdiet bit-tajjeb.

L-instituzzjoni

Sieħbi Pawlu Mizzi berfel bloggata mill-isbaħ illum fejn argumenta li Malta huwa pajjiż tal-Yes Men.

Ma tantx naħseb hemm x’targumenta fiha. Biss forsi naħseb li aktar milli Yes Men, pajjiżna huwa mimli b’individwi li jpoġġu l-instituzzjoni li huma jagħmlu partu minnha, uħud b’deċiżjoni, uħud oħra għax ħadu deċiżjoni li ma jeħdux deċiżjoni, fuq kollox u fuq kulħadd.

Meta fil-fatt l-instituzzjoni qiegħda hemm biex isservi lill-individwu biex jikber, tispiċċa biex l-individwu jiċkien hu biex l-instituzzjoni tikber hi. Il-mexxej ta’ din l-istituzzjoni jiġi mpenġi bħala eroj u flok id-deċiżjonijiet tiegħu jiġu sfidati jew għallinqas mistoqsija, l-opinjoni tal-individwu tiġi bbażata fuq dak li jgħid (aktar milli jagħmel) il-mexxej. Il-mexxej jitqies bħala eroj aktar milli għal-egħmilu imma għal dak li s-sudditi tiegħu jikkonvinċu lilhom nfushom li dan hu hekk. Għadhom bżonn lil dak ix-xi ħadd li huma jemmnu li hu bravu ħafna, li hu fuq kollox, u li jistaw jafdaw, ituh idejhom u jwassalhom minn post għall-ieħor ‘il bogħod minn kull saram. M’għandniex xi ngħidu, din hija sitwazzjoni mill-aktar għammiela sabiex il-paternaliżmu mill-mexxej tal-instituzzjoni lejn il-membri tal-instituzzjoni jirrenja.

Mingħajr ma nfittex b’mod storiku lejn il-voti li ttieħdu fil-Parlament Malti, tara kif naħa waħda tal-kamra dejjem tivvota mod u n-naħa l-oħra dejjem tivvota mod ieħor. Il-membri tal-parlament huma mistennija li jagħmlu hekk mill-pubbliku. Meta per eżempju, l-president Amerikan ippropona servizz tas-saħħa għal kulħadd f’pajjiżu, dan l-ewwel kellu jikkonvinċi lill-membri Demokratiċi fis-Senat. Xorta waħda kellu minn ivvota kontrih. Hawnhekk le. Hawnhekk, li jgħid il-mexxej jagħti d-direzzjoni bil-bastun u n-nagħaġ isegwi. Il-vot aktar milli l-aktar punt kruċjali ta’ deċiżjoni huwa sempliċiment formalita.

Dan iwassal biex l-individwu jinħanaq, il-kreattività tiegħu tinfaga u l-isatus quo rari jiġi sfidat. Dak li qiegħed hemm, qiegħed hemm għal raġuni. Iva. Imma dik ir-raġuni tagħmel aktar sens? U b’hekk jħalli lil pajjiżna b’ħafna anomaliji li persuni barra minn xtutna ma jifhmux. Sentejn ilu kellna l-każ taċ-ċensura. Saret protesta. Konna ftit għexieren. Ħafna mill-artisti lanqas biss indenjaw ruħhom jattendu. Iġġustifikaw l-għażż tagħhom billi qallu li spiċċa ż-żmien tal-protesti. F’Jannar ta’ din is-sena stess, ir-rivista influwenti ‘Time’ għażlet lil-Protester bħala l-persunaġġ tas-sena tagħha.

Li persuna joħroġ mill-qoxra tiegħu, jistaqsi f’liema direzzjoni l-instituzzjoni sejra hawnhekk hija meqjusa bħala att prużuntuż. Il-kuxjenza tan-nazzjon bħalissa hija maqrusa. M’aħniex imdorrijin nistaqsu. Waqt li bil-kemm hawn triq li hi waħda li tista’ tissejjaħ dritta, noħolqu linji għalina nfusna dritti xemgħa, li jew inti ġewwa jew inti barra. Anke l-midja nnifisha, li suppost qiegħda hemm biex teduka, biex tinvestiga qiegħda hemm biex isservi lill-istituzzjonijiet.

Il-qawl tagħna stess, ‘il-mistoqsija oħt il-għerf’ hija meqjusa aktar bħala sempliċiment klixe milli bħala ftit mill-għerf ta’ missirijietna.