Riħ Isfel

Jkolli nammetti li għal żmien twil il-litteratura Maltija tlaqtha kwazi ghal kollox. Niftakar fis-sekondarja, l-Malti bħala suġġett kien wieħed mill-aktar għal qalbi izda wara ftit żmien li spiċċajt mill-iskola nista' ngħid li tlaqtu ghal kollox. Il-litteratura Maltija b'xi eċċezzjonijiet l'hawn u l'hemm dehret formali wisq, qisha priedka ta' qassis minn fuq l-ambone, Malti miktub tajjeb iżda ferm il-bogħod mill-ħajja ta' kuljum, il-kliem li nuża jiena stess kienu ċċensurati ghal kollox. U malli skoprejt il-litteratura kontemporanja Ingliża tbiegħedt kważi ghal kollox. Irvine Welsh, John King u Nick Hornby ħadu post il-kotba ta' Trevor Żahra ta' tfuliti u l-Malti għalija saret biss lingwa li nuża biex nitkellem.

Il-lingwa Ingliża hija meraviljuża minna nnfisha u eluf ta' kittieba nisġuha b'mod mill-aktar sublimi li tinstema' qisha mużika f'widnejk. Bħala lingwa barranija tinstema' eżotika għalina u forsi aktar romantika wkoll. Wara kollox il-borma tal-ġara dejjem tfuħ aktar minn ta' darek. Xi ftit snin ilu izda skoprejt lil Ġuze' Stagno b'kumbinazzjoni. Warajh sibt lil Immanuel Mifsud u Karl Schembri, u l-fiduċja fil-Malti bdejt inħossha gejja lura u l-kittieba Maltin bdew jeċitawni ghal darb'ohra.

Ir-rumanz Riħ Isfel ta' Pierre J. Mejlak sirt naf bih l-ewwel darba wara riċensjoni ta' Claire Bonello fuq il-Malta Today, meta kumbinazzjoni kont qiegħed nqatta jumejn btala f'Għawdex. Għall-ewwel, għal xi raguni li jafha moħħi biss ħadt l-impressjoni li kien xi ktieb tat-tfal jew forsi l-aktar tal-addoloxxenti izda xorta qtajta li nixtrih. Ftit wara ltqajt ma' clip tal-ktieb fuq il-You Tube u flokk ktieb wiehed spiccajt nixtri tnejn. Il-mod ta' kif dan il-ktieb ġie ppreżentat b'leħen Toni Sant ġabni niekol minn idejh u kont cert li t-tieni kopja li se ntiha rigal lil ħabiba tiegħi se toħroġni ta' raġel. M'għarralix. Habibti li m'hijiex daqshekk dilettanta tal-kotba, spiċċat qaltli li l-ktieb assorbieha.

U l-istess nista' ngħid li għamel lili. Assorbieni, qatagħni minn saqajja u daħħalni fid-dinja tiegħu. Mhuwiex xi rumanz filosofiku b'hafna messaġġi fl-isfond u kliem bombastici iżda mexxej b'ċertu sempliċita li tħollok. Li kieku kellu jkun film x'aktarx tagħżel li tarah fuq screen normali fuq dvd milli f'xi sala taċ-ċinema iżda l-pjaċir u s-sodisfazzjon li tieħu mis-salott tiegħek se jkun daqs jew aktar milli kieku jkollok tħallas tlett liri tal-privileġġ tal-liżar tac-cinema. Il-karattri huma partikolari izda fl-istess ħin komuni, nnoċenti sa ċertu punt izda l-addoloxxenza tagħhom qiegħda ġġegħlhom jaħsbu, jistaqsu u fil-każ ta' Jason qalbhom qiegħda tferfer. Il-plot minsuġ b'certu sengħa li jdawwar paġna wara paġna b'mod awtomatiku, il-Malti użat tajjeb u reali mhux il-boghod mit-triq u l-każin li ambjentat fih, b'metafori sarkastici li jġebbdulek il-muskoli ta' wiċċek sabiex tidħak.

Filwaqt li l-borma tal-ġara dejjem tinxtamm tfuk aktar minn ta' darek, il-minestra t'ommok tibqa' speċjali u bnina wisq. Pierre Mejlak fakkarni dan kollu billi niseġ eċċellenza mas-semplicita u kummiedja ma' traġedja bil-lingwa Maltija tiegħi u tiegħek.

Ara kif se tiksbu. F'idejk!