Iċ-ċikonju li bejjet magħna

Ritratt: Virginia Monteforte

Kull darba li l-editur tani ċ-ċans biex nikteb kelmtejn fuq dawn il-paġni dejjem iddedikajthom għall-kawża tal-immigranti f’Malta.  Illum se nkompli f’din il-vena, minkejja li l-kelma immigrazzjoni ma ssemmiet qatt waqt kampanja elettorali sħiħa.  Forsi għax min m’għandux vot, ma jixraqlux li jissemma.  F’termini ta’ statistika huwa mifhum li n-numri qatt ma jigdbu.  Allura min m’għandux vot, lanqas biss numru ma huwa u tista’ taħseb kemm aktar u aktar għandu isem jew leħen li jistgħu jwasslu għal ftit dinjita. 

Forsi wkoll dan huwa sinjal tajjeb, għax fl-ebda ħin ma kien hemm min prova jirbaħ il-vot billi jbeżża’ bil-babaw.  Ukoll għax il-biżgħat li kienu jinfilsaw f’moħħ in-nies xi talin dwar l-immigranti li għad jibdew jiklulna ħobżna sfaxxaw fix-xejn bin-numri preżentati mill-Ministru tal-Ekonomija, li wrew li ħolqu aktar xogħol milli ħadu.  U li b’ton forsi msefsef, qed jgħidilna li għandna bżonnhom. 

Nista’ nimmaġina kif immigrant iħossu waqt kampanja elettorali speċjalment f’pajjiż bħal tagħna fejn din tiddomina l-ħajja ta’ kuljum.  Nimmaġina li jkun bħal dak it-tifel li jara lil sħabu kollha tal-iskola bl-aħħar ġugarell u hu b’idu f’idu.

Daqs tlett ġimgħat ilu wkoll kelli x-xorti niċċelebra suċċess ta’ immigrant.  Jekk forsi hawn min jaħseb li qiegħed nikteb dan kollu għax nixtieq inħokk dahar xi ħadd biex forsi jħokkli tiegħi darb’oħra, nibda billi npoġġi l-karti tiegħi fuq il-mejda u ngħid li dan l-immigrant huwa ħabib tiegħi personali. 

Is-suċċess ta’ dan l-immigrant imma ma kienx biss tiegħu personali.  Kien ukoll għall-ilsien Malti.  L-ilsien Malti jsib biżżejjed ostakli min-nies li wirtu dan mingħand ommhom stess.  U meta tara l-linka terħi ħsus l-ilsien Malti fuq il-karta b’ċertu sengħa, rispett u mħabba minn xi ħadd li ommu x’aktarx qatt ma semgħet b’Malta aħseb u ara kemm setgħet tgħaddilu l-vokali u konsonanti Maltin ma tistax ma tifraħx.  Tirrealizza li l-immigranti jagħtuna ħafna aktar min-numri għall-kotba li jinqraw fil-budget ta’ kull sena.

Walid Nabhan, Palestinjan li twieled fil-Ġordan ilu jagħtina xogħlijiet letterarji sa mill-2009, meta permezz ta’  ġabra ta’ stejjer qosra Lura d-Dar u Ġrajjiet oħra li ma ġrawx ħabbat fuq il-bieb tal-letteratura Maltija forsi bi ftit mistħija imma b’ponn sod biżżejjed li dewa u nstema’.  Min fetaħlu l-bieb żgur li ma ddispjaċiehx, tant li sentejn wara mar quddiem il-pubbliku b’kollezzjoni oħra bl-isem ta’ Leħen tal-Fuħħar.  Sakemm tħallat il-fuħħar mal-ilma, għandek iċ-ċans li tagħġen u tibni forom kif trid.  Imma la darba jinxef, isir permanenti.  Xi drabi jintuża għal skopijiet utilitarji, drabi oħra għal skopijiet dekorattivi.  B’din il-ġabra l-kittieb adottat laqat it-tnejn.  Żejjen il-letteratura Maltija bil-metafori tiegħu u bis-saħħa tal-bżonnijiet ta’ sopravivenza tiegħu li ma jħalluhx bi kwietu fakkarna min xiex jgħaddi ħaddieħor inqas privileġġjat.

Waqt li l-proża fiha ħafna anqas regolamenti, u tħallik tgħid li trid, jidher li din ma kienetx biżżejjed għal Walid.  Ried jesprimi ruħu f’konfini ta’ sillabi u ritmi permezz ta’ ġabra ta’ poeżiji bl-isem ta’ Fi triqti lejha. 

Ir-rumanz L-Eżodu taċ-Ċikonji ppublikat mill-Klabb Kotba Maltin fl-2013 (bħall-bqija ta’ xogħlu) spiċċa biex wassal lil Walid għall-Premju Letterarju mill-Unjoni Ewropea ta’ din is-sena, premju li jingħata kull tlett snin, u li ġie evalwat minn erba’ ġurati nnominati mill-Akkademja tal-Malti u ieħor mill-Federazzjoni ta’ Publikaturi Ewropej.  L-istorja internazzjonali ta’ Palestinjan li qatt ma għex fejn familtu ssejjaħ artha inkitbet bil-lingwa tagħna u f’mumenti uriet riflessjonijiet fuq Malta stess, li lili personali għenitni nitgħallem aktar fuq arti u fuqi nnifsi stess, għax kultant issir taf fuq innifsek ħafna aktar mil-lenti ta’ ħaddieħor milli minn tiegħek stess. 

Dan l-immigrant ħallasna wkoll lura taċ-ċittadinanza li tajnieh wara ħafna u ħafna snin u battikati, billi wkoll esporta l-poeżija Maltija fid-dinja Għarbija, meta riċentament ttraduċa l-poeżiji ta’ Adrian Grima fl-ewwel lingwa tiegħu.  Dan il-ktieb ġie mniedi fl-Eġittu.

Bħal kif ħafna Maltin ħallew isem ‘il barra minn xtutna, persuni bħal Walid qed jagħtu lilna li ddeċidejna li nibqgħu hawn dimensjoni oħra ta’ Mediterranjenità.  Jekk forsi fir-rumanz tiegħu jirrakkonta kif iċ-ċikonji ukoll telqu mid-dinja Għarbija, ċikonju mill-isbaħ iddeċieda li jbejjet għandna.


Dan l-artiklu deher fuq It-Torċa tal-11 ta' Ġunju, 2017.

Il-ktieb L-Eżodu taċ-Ċikonji jista' jinkiseb minn hawn.