L-emigrant

L-emigrant jew immigrant, jitlaq daru, pajjiżu, forsi l-familja wkoll u jfittex post ieħor. Jbiddel il-bejta tiegħu. U ħafna drabi mhux lejn l-eqreb siġra li tmiss mal-għalqa li qiegħed fiha bħalissa imma f’kontinent ieħor, f’tarf ieħor tad-dinja, fejn jisbaħ u jidlam mal-għaxar siegħat qabel pajjiżu, u l-għasafar jgħannu għanja differenti minn tiegħu.

F’pajjiżna bħalissa qegħdin narawha sseħħ quddiem għajnejna. U magħha ġġorr il-kontroversji, idejoloġiji u diskussjonijiet li sa ftit ilu kienu ‘l bogħod minna daqs l-Awstralja fuq mappa jew globu. Flok Maltin jfittxu post aħjar minn din il-blata, barranin jfittxu post aħjar f’din il-blata. Il-ktieb inqaleb ta’ taħt fuq. Min jibża’ li bil-ktieb ta’ taħt fuq mhux se nkomplu naqraw kif konna qabel u se nitħawdu, u min jaħseb li b’hekk se nsibu stejjer ġodda bil-ktieb f’poża differenti. U forsi fuq kollox hija l-lenti differenti li qegħdin nużaw għax il-ktieb qatt ma nqaleb. Żdiedulu ftit paġni biss, żdiedulu l-istejjer, u li xorta għadu bla konklużjoni.

L-Awstralja, d-dar temporanja tiegħi għal ftit xhur bħala btala. Pajjiż mibni mill-emigrant. Xi ġimgħa ilu, mort sal-mużew tal-immigranti. Naturali li jkollhom mużew tal-immigrant daqskemm hu naturali li aħna jkollna belt mibnija mill-Kavallieri. Mużew li qiegħed f’bini li twaqqaf fid-dsatax –il seklu u għalhekk wieħed mill-antiki netti taħthom. Wara li tlajt il-ftit taraġ għall-bieb prinċipali, il-bieb infetaħ waħdu b’mod awtomatiku. Anomalija għedt f’qalbi. Għandhom xi ħaġa antika, li hawn ma tantx issib u mmodernizzawha. Biss wara li ħriġt irrealizzajt li l-anomalija f’post bħal dan tagħmel sens. U l-fenomenu tal-emigrant wieħed minnhom.

Għaliex xi ħadd jitlaq pajjiżu? Hawn min għalih tkun triq li għażel flok oħra u min l-unika triq li tista’ twasslu x’imkien. Min għalih tkun tfittxija ta’ libertà, fejn jista’ jigi addottat f’pajjiż. U l-pajjiż ġdid jħallih jagħmel dak li f’pajjiżu ma setax jagħmel - jitgħallem, jipprotesta, jadura lil min jrid u ankè jivvota. Għal ħaddieħor irid sempliċiment refuġju għax daru m’għadiex daru. Ħadulu l-imħabba lejha. Il-ġlied bejn l-erba’ ħitan li kien jsejjaħ daru issa ma jiflaħhomx iżjed. Qiegħed iħoss is-saqaf se jaqa’ fuq rasu minn ħin għall-ieħor. U l-imbiegħed l-unika alternattiva għax it-travu tas-saqaf kbir u jwassal ħafna.

U minn hemm jieħu d-deċiżjoni li jitlaq lejn ajruport jew xatt biex jaqbad ajruplan jew vapur. Min imur waħdu, min iġorr familja miegħu. U mad-deċiżjoni li se jaqbad ajruplan jew vapur jieħu d-deċiżjoni li se jissagrifika l-ambjent li trabba’ fih. Min jara orrizzonti ġodda u min baħħ. Min b’ħafna tamiet u min b’ħafna dubji. Min b’tama li se jsib affarijiet li f’pajjiżu qatt ma seta jsib u min b’biża’ li dak li kien veru tiegħu se jitilfu darba għal dejjem.

U l-kunflitt jkompli. Min jsib dak li ttama’ għalih u aktar, bil-pajjiż adottat jsir pajjiżu aktar milli qatt kien dak il-pajjiż li kumbinazzjoni twieled fih. Min li minkejja għandu titlu tad-dar li fiha joqgħod iħossu xorta waħda stranġier fiha. Il-bejta akbar u forsi isbaħ imma s-siġra mhux daqshekk kennija.

U min jamalgama t-tnejn. Jirrispetta l-ġenituri putattivi tiegħu, imma jibqa’ jżomm ir-ritratt ta’ ommu u missieru fil-kartiera.
Min juża l-lingwa tal-pajjiż il-ġdid biex juri kemm integrà u min juża l-lingwa oriġinali ta’ pajjiżu biex juri kemm hu differenti.

Qiegħed hawn

It-tren waslet ‘Oak Park’ u jien inżilt għal fuq il-platform u wara għal għonq it-triq. L-ewwel biċċa ma kienx fiha fiex titfixkel. Triq dritta għal kważi nofs mil u mal-ewwel kantuniera nikser għal fuq ix-xellug fejn naqbad ftit ta’ telgħa.

Imxejt matul it-telgħa u saqajja bdew ihossu l-istrapazz ta’ ġurnata sħiħa barra. U f’saqajja kont armat biss b’flip-flopp li komdu ħafna għas-sajf imma ma tantx jgħin biex itterraq bih. Jien u nimxi beda jfaqqa mal-għarqub. Min jmeċlaq biex jiekol u min jfaqqa biex jimxi. Bdejt nisma’ qisu ħoss li għall-bidu ħsibtu xi ħadd miexi warajja. Waqaft u ħarist lura u ndunajt li kien l-eku tiegħi stess.

L-arloġġ issa qabeż l-għaxra ta’ bil-lejl sewwa. Dalam, m’hemm l-ebda stilla fis-sema, l-uniku dawl ġej mit-twieqi tad-djar u m’hemm l-ebda taxi li nista’ nwaqqaf ħa nasal malajr u ninġabar.

Id-darbtejn ta’ qabel li mxejt din it-triq kien mal-ġurnata għad-dawl tax-xemx. Fid-dlam differenti, bħal kif ħarsa kerha tbiddel għal kollox il-profil ta’ wiċċ. U bħalissa d-dlam tinfdu b’sikkina. Imma kull m’għandi huwa forsi ponn magħqud. Xi kultant tisma’ xi nebħa ta’ kelb li donnu xamm li stranġier miexi qrib it-territorju tiegħu.

Bqajt miexi u rajt dawl ħiereġ minn launderette. L-ewwel parti mela lesta u qiegħed fir-rotta t-tajba. Imxejt ftit aktar u ksirt fuq ix-xellug, kultant fuq i-tarmak, kultant nitla’ fuq it-turf tal-bankina li imma bħalissa fiha ħafna tankijiet taż-żibel lesti biex jinġabru.

Qsamt it-triq u ksirt fuq il-lemin, mal-ewwel triq li sibt. Triq imma li għalqet ftit wara, u għalhekk nista’ nsejħilha sqaq. Dort lura mingħajr għażla jew triq oħra. Imxejt ftit aktar il-quddiem u sibt isem ta’ triq familjari u qbadt lilha.

Imxejt ma’ din it-triq u rajt tabella li tinfurmak li din id-dar inbeigħet u li mmemorizzajt qabel. Imxejt ftit aktar u issa kelli niddeċiedi bejn lemin u xellug. Pruvajt niftakar liema waħda ħadt fil-għodu u mort għax-xellug. Imxejt matulha u sibt ruħi f’salib it-toroq oħra, u isem ta’ triq li familjari daqs il-koala f’Malta. U bħalissa la qiegħed Malta u m’hawn l-ebda koala lanqas.

Il-filp-flopp selaħli subgħajja, l-ponn intreħa aktar u d-dubji qegħdin jiżdiedu mas-swidija tal-lejl. Il-flip-flopp inżajtu u ħassejt il-lunga tat-tarmak taħt saqajja. Hemm kelb qiegħed jinbaħ imma ma nistax narah. Nispera li mhux jarani lanqas.

Erġajt lura lejn it-triq, għallinqas sa hemm naf. Ħadt it-triq l-oħra u qisu l-ambjent beda jsir aktar familjari. Jew jien qiegħed nħosshom aktar familjari. Għax irrid nemmen hekk.

Imma n-numru tal-bieb ma jistax jitmerà. Wasalt. Nidħol ġewwa, nieħu nifs il-barra u nidħak waħdi bit-triq ħażina li ħadt. Ftit sulluzzu li għal ftit qatali n-nifs ma ħassarx ġurnata tajba.

* * * * *

Naħseb qiegħed immur ħames snin lura meta fettilli nixtri paletta u mort għal erba’ lezzjonijiet tat-tennis. Ma lħaqtx xi livell imma bdejt nifhem ir-regoli u bdejt napprezza l-logħba.

U t-Tlieta li għaddew mort l-Australian Open, Grand Slam pjuttost mistenni u ta’ ċertu kredibillita mal-fraternità tennistika jew sempliċiment sportiva. Kont naf bih qabel tlaqt u mill-ewwel għedt li ridt immur. Qatt ma mort logħba professjonali f’ħajti u issa sejjer il-Grand Slam. Mil-Lachryma Vitis qlibt għall-Gavi.

Meta nkun sejjer xi ħaġa hekk bħal nimmolla. Xi ftit ta’ adrenalina tidħol fiha u nipprova nantiċipa x’se nara. Qomt kmieni u għaġġilt lejn l-istazzjon ħa nasal malajr. Wasalt fiċ-ċentru u kjuwjajt għall-biljetti. Qabżu s-siegħa nistenna, u qattajtha naqra l-gazzetta għax-xemx. X’ħin kważi missni, waqgħatilhom is-sistema. Għallinqas mhux Malta biss jiġru dawn l-affarijiet, ikkunslajt. Stennejt nofs siegħa oħra u qtajt il-biljett. AUD40 (EUR24.58) li għal ġurnata sħiħa ta’ tennis ma stajtx ingerger. Għal logħba li hija meqjusa kultant burgiża, l-prezz ma tantx jeskludi nies.

Mat-triq u fil-kumpless, l-atmosfera rilassanti u ta’ festa. Id-deiversità etnika u kulturali tispikka. L-Isvediżi bil-kulur isfar jgħajjat u b’Ibrahimovic ma’ daharhom. Iċ-Ċileni, b’antenati li sabu posthom fl-Awstralja biex jaħarbu mill-ħakma ta’ Pinochet bil-flokkijiet ħomor u Salas ma’ daharhom. Id-dittatur ma neħħielhomx il-kburija ta’ pajjiżhom. U l-Griegi bi flokkijiet blu u b’xi isem ma’ daharhom li ma rnexxielix naqra. Ħafna popli mħallta ma’ xulxin bil-qiegħda fuq il-ħaxix bil-birra jew tazza inbid f’idejhom.

Dħalt fl-arena u sibt is-sit. Iċ-Ċiprijott Baghdatis kontra l-Isvediż Johannson. Fuq court blu, ballun aħdar jfaqqa’ bis-saħħa l-ewwel mal-paletta umbgħad mal-art. Ħoss li ma nafx għaliex jaffaxxinani, qisu beat ta’ katuba, sekonda wara sekonda. Fl-isfond skiet perfett biex il-beat jispikka aktar u li jinkiser b’applaws meta jintrebaħ punt. Ftit għajjat ta’ nkorraġiment bejn punt u ieħor u meta jieħu fit-tul aktar mis-soltu l-umpire mis-siġġu għoli jsikket bħall-għalliem lill-istudenti li għadhom ma ndunawx li daħal.

Dħalt fl-atmosferà, u rajt logħba wara oħra, interrottà bi ftit ikel u inbid, li f’ħin minnhom ma ħalliniex insegwi l-ballun min-naħa għal oħra bi klarità.

Imma ma jimpurtax, il-ġurnata u l-ewwel parti tal-lej taru u nerġa’ niġi.

Tlaqt u wasalt

L-ajruplan ħa rankatura, tella r-roti u telaq. U l-maratona bdiet. Maratona mhux ta’ sitta u għoxrin mil imma ta’ ħamsa u għoxrin siegħa, fejn tkejjel fejn wasalt u kemm baqgħalek mhux b’kemm il-kantuniera dort u kemm toroq terrat imma b’kemm il-siegħa għaddiet minn mindu tlaqt. L-arloġġ jtektek sekonda wara sekonda mingħajr għaġla ta’ xejn u sħaba wara sħaba tgħaddi minn ħdejk. U wara li ssib ftit saqajk, skrin żgħir quddiemek jagħmillek kumpanija, tehda ftit fuqu, toqtol ftit ħin u tasal ftit siegħat aktar qrib id-destinazzjoni.

Dubai wasalt wara seba’ siegħat, u dawwart l-arloġġ bi tlett siegħat. Tajt titwila ħafifa f’żewġ ħwienet u tlaqt lejn il-gate tal-ajruplan li jmiss. Pruvajt insib ftit konessjoni fuq il-Wi-Fi u wara li qata’ xi darbtejn u kelli nibda mill-bidu qdadt il-kummentarju tal-logħba. U minn wieħed b’xejn minn fuq ġew wieħed b’wieħed. U għamilt il-buli. Bgħatt xi żewġ messaġġi d-dar u kif kont mitluf kważi nsejt il-ġakketta warajja. Il-bogħod mid-dar, f’nofs l-itwal vjaġġ possibli u l-ballun xorta ħalla l-effetti.

Qbadt it-tieni ajruplan, u l-istess bħal qabel, mhux ġirja kontra l-ħin imma ġlieda biex iddawwar il-ħin. L-għejja daħlet sewwa, imma ma nistax nagħlaq għajn m’għajn. Il-ktieb baqa’ magħluq quddiemi. Il-ħin din id-darba f’idi u ma nistax nużah. Kont fid-dlam, xtaqt nara, xegħluli bozza qawwija, għamxitni u ma rajt xejn. Il-monotonija tinqata ftit bi ftit ikel li jpoġġu quddiemek bi tbissima mġebbda.

Nasal Singapore u ndawwar l-arloġġ ftit siegħat oħra ‘l quddiem, u issa jonqos biss l-aħħar tappa. Imma l-itwal waħda fosthom kollha. Konsolazzjoni bi skonsolazzjoni. Bil-mod il-mod l-arloġġ jibqa’ jdur b’mod konsistenti, fidil lejn ir-ritmu tas-sekondiera u dak li deher mhux se jispiċċa qatt, fil-fatt jgħaddi u mill-ajru, nieħdu rankatura għal isfel u mmissu t-tarmak u l-art Awstraljani waqt li nimli formola għal tad-dwana li niddikjara li ma ġibt ebda ikel minn imkien.

* * * * *

‘The Australian’ hi l-gazzetta li donni addottajt għaż-żmien hawnhekk. Gazzetta minn dawk il-kbar li trid titwi min-nofs għax ma toqgħodx f’idejk, jew inkella jekk tkun qiegħed taqra fuq sufan tħakkiklek mal-art. Qisni jien biss naqraha, m’għandix għalfjen ngħaġġel biex nilħaqha, l-bqija tan-nies kollha bil-‘Herald Sun’, li għandha daqs normali u tixbah it-tabloids Ingliżi, b’titli bombastiċi li ma jħallux lok fejn jinkiteb l-artiklu.

L-istorja prinċipali meta wasalt u li tidher li qanqlet il-poplu mhux ħażin hija ż-żieda fir-rati tal-imgħax. Fejn fl-Ewropa għandna rata bażika ta’ 4%, hawnhekk l-istess rata hija ta’ 8%. Ekonomija daqshekk b’saħħitha, li m’għandiex bżonn tniżżel ir-rati tal-imgħax biex tagħti spinta? Xi kummentarji jattakkaw il-banek kummerċjali li ma’ din ir-rata jżidu ftit aktar huma, ħa jżidu aktar il-profitti waqt li jagħsru aktar lil min għandu xi self.

It-tieni storja dominanti hija l-prezz tal-petrol. Waqt li kont fuq l-ajruplan, tgħallimt li barmil żejt issa laħaq il-prezz rekord ta’ USD100 u li b’hekk inkisret il-barriera psikoloġika li jintlaħaq dan il-prezz li min jaf fejn irid iwassal. Litru petrol hawnhekk sar AUD1.50 (EUR2.44) li huwa rekord għalihom, seraq ħafna titli fl-ewwel paġni tal-gazzetti u sar bidu tipiku ta’ ħafna konversazzjonijiet.

Umbgħad logħba cricket li spiċċat il-Ħadd li għadda qiegħda tieħu proporzjonijiet diplomatiċi bejn l-Awstralja u l-Indja. Logħba li l-Awstraljani rebħu, imma allegatament skond l-Indjani kienu mgħejjuna minn deċizjonijiet dubjużi meħuda mill-umpire. U min-naħa l-oħra l-Awstraljani jakkużaw lil wieħed mill-Indjani li għajjar wieħed minnhom xadina. Min-naħa Ewropeja, Sarkozy u Bruni jidhru li qegħdin jaffaxxinaw lill-poplu ta’ dan il-kontinent!

Mixja qasira fit-toroq ta’ Melbourne, hija parata ta’ kulturi b’fattizzi u wċuh differenti li donnhom jikxfu l-antennati tagħħom. Xi wċuh jġegħluk taħseb li bqajt Malta u kważi jkollok it-tentazzjoni li ssaqsihom jekk huwiex veru. Belt u pajjiż komposta mill-emigrant, li ħalla daru, qasam id-dinja, ttanta u sab xortih hawn. Fl-istess belt, u l-aċċent jinbidel il-ħin kollu u jikxef l-egħruq etnika tiegħu.

Ltqajt ma’ ftit Taljani, jitkellmu b’Ingliż tajjeb, ħafna minnhom mwieldin hawn imma meta jargumentaw jew iridu jiddramatizzaw jitfgħu dawk l-erba’ kelmiet Taljani. Wara ikla tajba magħhom u ħafna nbid, jitfgħu d-diski tagħhom u mhux lil Kylie Minogue, bejn forsi biex ikunu ftit differenti mill-bqija u bejn bħala lament lejn l-art li missirijiethom ħallew.

Mill-kenn tal-Mediterran, ħarist u osservajt l-enormità tal-oċejan, fejn il-mewġ ħafna ogħla u akbar imma xorta huwa mortali u jinbidel f’ragħwa bajda meta jaħbat mal-blat. Il-gawwi jitlajja ma’ kullimkien u ċ-ċawl ankè ssibu mad-djar.

It-temp jaqleb u jinbidel daqs burdata ta’ adoloxxenti bil-ponot f’wiċċha li għadha tiskopri u ma tafx xi trid. Jilħaq l-erbgħin grad u kważi tbati biex tieħu nifs, u l-għada flok fl-istaġun li jmiss jinżel sa ħamsa u għoxrin grad u tixtieq li ġarrejt ġakketta miegħek.

U baqa' ħafna xi jsir u jinbidel.

Sejjer bil-mod

Minn din il-bloggata għaddew l-erbgħa u tletin ġurnata, u baqa’ lejl wieħed biss u ftit siegħat oħra. U l-lejl ma nafx kif se jgħaddi, hemm ħafna friefet jduru fl-istonku, qisu llum mhux ix-Xitwa imma r-Rebbiegħa u hemm ħafna fjuri għadhom jiftħu u l-friefet qegħdin jieħdu paċir jduru fuqhom waħda wara l-oħra.

L-arloġġ tal-Ewro nimmaġina li issa tneħħa wkoll, jekk le għallinqas in-numri issa spiċċaw minn fuqu. Imma fil-kartiera, l-karti tal-Ewro għadhom ma sabux posthom u minflok hemm xi ftit karti qishom tal-plastik ħodor fl-isfar b’wiċċ bil-mustaċċi b’ħarsa kemmxejn żorra. Karti li għaż-żmien li ġej irrid nidra u li se jsiru d-denominatorju tal-prezz materjalistiku li rrid niltaqa’ miegħu.

Il-bagalja saret wkoll, ġiet miżuna u qiegħda fil-limiti. Il-ħwejjeġ sajfin ma tantx tellgħu l-piż, ismi u l-indirizz ta’ fejn sejjer imdendel f’nosha bħal meta konna għadna fil-primarja. Jonqos issa xi żewġ bċejjeċ żgħar tal-aħħar minuta u kollox jingħalaq b’katnazz żgħir. Teknoloġija antika li sserraħlek ftit moħħok li ħwejjġek mhux se tinsterqilhom il-privatezza tagħhom, hekk kif se jduru minn kontinent għall-ieħor. L-affarijiet aktar ta’ preġju jinżammu f’idejk, l-ittri tibgħathom bil-posta waqt li d-dokumenti ta’ valur tibgħathom bil-messaġġier personali.

U l-ħolma qiegħda toqrob aktar. In-nagħas għadu ‘l-bogħod imma l-ħolma kważi quddiemi, għax il-ħolma nibtet mill-immaġinazzjoni u mhux mill-irqad. U mal-ħolm hemm il-prezz tar-responsabilità. Niftakar ma’ din il-frażi ltqajt l-ewwel darba magħha fil-ktieb eċċellenti, ‘Kafka on the Shore’ tal-Ġappuniż Haruki Murakami, frażi li iżda ġejja minn Yeats.

Immaġinazzjoni ta’ rutina mkissra, ta’ arloġġ li nikkmandah jien u mhux viċi-versa, skopertà ta’ x’toffri din il-gżira tant imbiegħda minn gżiritna, u eventwalment jiena min jien fil-fond fl-isfond ta’ dan kollu. U l-prezz ta’ dan sa issa jidher li hu l-kenn offrut minn din il-blata, il-familja li se nitbiegħed minnha u l-waqfa fuq is-sellum tal-karriera meta l-karrottu se jibqa’ jogħla biex jintlaħaq bija jew mingħajri. U l-mankanza tal-ħbieb ta’ ġewwa, li xi ftit minnhom ċċelebrajt l-għeluq tal-2007 magħhom il-bieraħ, meta moħħi kien diġa mbiegħed.

U jibdel din l-immaġinazjoni ta’ x’joffri dan il-kontinent f’realta’ hemm ajruplan li rrid naqbad għada u se jżommni fl-ajru mingħajr ma mmiss b’idi erbgħa u għoxrin siegħa oħra, prezz ieħor ma’ l-oħrajn li semmejna.