Uniformi

Qalziet iswed. Qmis bajda. B’arma fuq idi x-xellugija. Ingravata sewdinija bl-armi żgħar tal-kumpanija għaxar ċentimetri mbegħdin minn kull waħda, b’għoqda ma’ għonqi tgħattili l-buttuni li jgħaqqduli l-qmis min-nofs. Iċ-ċinturin iswed kelli nixtrieh jien, u l-istess iż-żarbun iswed. Flimkien jagħmlu uniformi.

Daqs ħmistax ilu, ħaduli ritratt dritt stirat b’din l-istess uniformi li qiegħed nispjega u li nilbes tmien siegħat kuljum, ħamest ijiem fil-ġimgħa. Bgħattu lil ommi f’nofs kartolina ma’ ftit flus li dejjem nibgħat biex forsi tlett ijiem fil-ġimgħa l-familja jkollha x’tiekol diċenti. Il-bieraħ ċempiltilha u qaltli li rċiviethom. Leħinha kien imriegħed aktar mis-soltu u qaltli li r-ritratt ferraħha aktar mill-flus. Qaltli li uriet ir-ritratt lill-ġirien kollha. Ħadd min-naħa tagħna qatt ma libes uniformi. Kelli nkun jien l-ewwel wieħed, u reġgħet tenniet kemm hi ferħana bija.
Ma, mhux kull ma jleqq hu deheb. U bħal din il-qmis li liebes, mhux kull ma hu abjad hu nadif.

Hawnhekk veru qed naqla’ l-ħobża tiegħi b’saqaf taħt rasi flok taħt xemx tgħanni. U hawn l-arja kkundizzjonata wkoll. Il-ħitan imma bojod u l-passatemp tiegħi hawn sar li ngħarrex għajnejja biex forsi niskopri girfa ‘l hemm u ‘l hawn fil-ħajt. Ftit ta’ differenza minflok dan l-abjad ċass li hawn. Hawnhekk ma nerfax u ma negħriqx għaraq lanqas. Il-ġlieda tiegħi mhux kontra l-piż tal-ixkejjer li kont inġorr waħda wara l-oħra imma kontra l-ħin, avolja arloġġ f’idi ma nilbisx. L-ixkejjer konna ngħinnu lil xulxin nerfgħu. Imma l-ħin ma nista’ nerfgħu ma’ ħadd. M’hawn xejn indifferenti iżjed mill-ħin. Effiċjenza perfetta mingħajr karattru ta’ xejn. Agħar mill-kafè bla togħma tal-magna t’hawn. Inteptep għajnejja u nifraħ li mela għaddiet sekonda oħra. Inħakkek rasi darbtjen u nifraħ li flok sekonda, għaddew tnejn. Kollox waqt li liebes din l-uniformi.

L-uniformi ma xtrajthiex. Tawhieli. Imma kelli nixtri ħadida tal-mogħdija. U kull fil-għaxija jkolli naħsilha. Kull fil-għodu ngħaddieha. U flok indendilha fi spalliera, nilbisha. (Qmis waħda għandi).
U flok inhossni li sirt nies, inħossni li sirt robot.

Qed nikkonforma aktar ma’ dal-pajjiż u hawn anqas nies iħarsuli bl-ikrah.

Barra jien meta nħares quddiem mera u nkun liebes l-uniformi.

Ir-ritratt huwa meħud minn Francesca Galea. Għal aktar ritratti partikolari tal-istess Francesca, agħfas hawn.

Belgħa te?

Nannti kienet Stricklandjana. Kunjom biss jonqosha, biex tkun Stricklandjana daqs Sir Gerald jew Mabel. U la kienet Stricklandjana, kienet tħobb kull ħaġa li għandha x’taqsam mal-Ingliżi. Ma nafx jekk hux kienet tħobb l-Ingliżi minħabba l-influwenza Ingliża fuq il-Partit ta’ Strickland. Jew inkella kienetx tħobb lil iStricklandjani għax dawn iħobbu l-Ingliżi. Sieħeb tat-tiġieġa u l-bajda din. U billi ħallietna meta jien kont għadni żgħir, qatt ma kelli ċans insaqsihielha. Jew bħall-kwistjoni tal-lingwa Ingliża din. Titkellem bl-Ingliż f’Malta quddiem l-Ingliżi biex turihom li int Malti, taf il-lingwa tagħhom u għalhekk superjuri, jew għax trid tindiehes magħhom u trid tiġi aċċettat minnhom? Mistoqsijiet, mistoqsijiet imma ftit tweġibiet.

Niftakar kellha ħafna użanzi Ingliżi din nannti. It-Times dejjem kien ikun hemm isimha fuqha. Għax tal-gazzetti kien jerfgħalha waħda. U ġurnata wara ġurnata qatt ma tilfet waħda. Kellha ritratt tar-reġina fil-kamra tas-salott. U kienet titfa’ ħafna frażijiet Ingliżi wkoll. Bħal meta kont ninbex lil kuġinti, u kienet tmur tibki għandha, kienet tħobb tgħidilha, “don’t be pathetic”. Jew qatt ma smajtha tgħid “Marija Santissma” jew xi ħaġa hekk imma dejjem “oh my god!”, meta tistgħaġeb b’xi ħaġa, (li kienet ta’ spiss). Meta tqis li din fi żmienha kienet seftura minn dawn li jgħixu mas-sinjur u s-sinjura tagħha ma kienetx daqstant normali. U d-dar, (li kienet bil-kera) kienet f’nofs raħal li kien avvanzat daqs kemm hi inklussiva il-familja rjali. Setgħa dan il-karattru ma jispikkax allura? Tista’ forsi ssejħilha servili, jew inkella emanċipata, għax gazzetta bl-Ingliż kienet kapaċi sew taqraha u ma tixtrihiex biex tidher biss.

U għaliha fuq kollox kien importanti l-ħin tat-te. Fil-fatt il-Ħadd wara nofsinhar konna mmorru għandha f’xi l-ħamsa. Propju fil-ħin tat-te. Kienet taħmi xi kejk minn qabel u tippreżenta t-te f’pot u kellha l-kikkri tal-istess sett. Iz-zokkor kienet tħallieh f’bowl, li kien ovvjament jagħmel parti mis-sett u mhux tifagħhulek hi fil-kikkra. Li kienet tara lil nannuwi (ċioè żewġha) jixrob it-te minn ġo tazza transparenti (u għalhekk kultant bit-tidlik jidher) mill-każin kif kemm il-darba rajtu jien, żgur kien itiha ħass ħażin.

U l-bieraħ jien u nqalleb qalb l-imbarazz fuq ir-raff, ġie f’idi dan il-bowl taz-zokkor, parti mis-set sħiħ tat-tè. Naħseb ommi u ħutha qasmu s-sett bejniethom. Iz-zija l-kbira ovvjament ħadet il-pot, ta’ warajha l-kikkri u ommi l-bowl taz-zokkor. Abjad taċ-ċaqquf, u bil-ward aħmar ċkejknin fuqu. U fis sibt ruħi fil-Ħdud ta’ tfuliti, fejn konna nieħdu t-te għand nannti u nitfgħu z-zokkor minn dan l-istess bowl, meta jien fir-realtà kont nippreferi xi flixkun luminata jew tal-inqas tazza ruġġjata.

Imma kuntent li qatt ma nkiser u li qiegħed għandna, u f’salt wieħed qabditni kilba għal tè ta’ veru.

U qabel għamilt ftit tè poġġejtu fuq gverta ta’ nannti stess biex żgur ma jinbarax.

Dan ir-ritratt huwa meħud minn Francesca Galea. Għal aktar ritratti partikolari tal-istess Francesca, agħfas hawn.

Maktur f'rasi

Illum inżilt sal-belt. Mhux għax ridt imma għax kelli. Tiżra kemm tiżra, affarijiet kultant jonqsuk. U l-lista li għamilt imtliet, u kelli nagħmel li ma rridx. U nżilt il-belt. Ilbist il-flokk l-iswed li fih qisu ħafna sinjali griżi fuqu. Kien rigal. Domt ma ndunajt li t-tgeġwiġija tas-sinjali jagħmlu siġra. Naħseb kieku lanqas kont nilbsu. Ilu mal-għaxar snin għandi u nħallieh għall-belt biss.

It-tfal tat-tfal jgħidu li hawn ma tantx tista’ ssejħilha belt u li żgħira wisq. Imma jien hawn mitlufa aktar mill-aħħar nagħġa li kienet ntilfitilna u li konna sibna ġo ħofra titqabad biex titla’ u li żewġi kien salva, u li minn dakinhar ‘l hawn qatt ma tbegħdet minni aktar minn tlett passi kull meta mmur nirgħa. Jien hawn ma nitbiegħedx aktar minn tlett kantunieri mill-istejġ tal-linja.

Billi hawn qiegħda fil-belt ilbist il-ġiżirana u s-salib. Ma rridx intihom x’jifhmu li jien ma nemminx. U jekk xejn noħroġ is-salib ftit għall-arja għax ilu fil-kaxxa magħluq. Iċ-ċrieket f’subgħajja l-istess. Ilbisthom illum għax fl-għalqa ma nilbishomx, imma llum, hawn fil-belt, ma rridx nagħti lil min jaħseb li qatt ma nġbart. Jew agħar li m’għadniex ma’ żewġi. Ilbist l-arloġġ ukoll, għax għal tal-linja ma nistax nimxi bix-xemx biss, u jekk nitlef waħda, għandi siegħa oħra nistenna. U kull minuta hawn żejda. Għandi bżonn l-arja pura u l-ftuħ. Il-bini hawn il-fuq wisq, u hawn karozzi aktar milli għandi ngħaġ.

Ilbist il-maktur f’rasi dal-għodu. Nispera li għadu sew u li mhux jitla’ minn wara. Ix-xemx mhux taħraq wisq u lanqas hu riħ, imma xagħri telaqlu l-kulur u n-nies tal-belt iħarsu darbtejn meta jaraw ix-xagħar abjad.

U jien nippreferi daqqa ta’ bodbod bir-ras milli ħarsa żejda min-nies t’hawn.


Ir-ritratt huwa meħud minn Francesca Galea. Aktar ritratti partikolari mill-istess Francesca jinsabu hawn.

Triq ġdida

Hawnhekk ma tantx jgħaddu karozzi. U ma nafx għala għamlu dan l-iswed. Qed ikolli nilbes il-papoċċ. Kemm immur s’għand ta’ ħdejja ngħid kelmtejn. U nara x’żergħet. Il-linja bajda fin-nofs għaliex? Qatt ma rajt żewġ karozzi jgħaddu fl-istess ħin. Konna tajjeb bil-mogħdija. Kont nimxi ħafja. Nieħu gost inħoss il-ħamrija taħt saqajja. U xi dudu żgħir kien jitla’ ma subgħajja. Hekk, jgħarraxni. U jien kont nidħak waħdi. Hawnhekk ħadd ma jarani. Nidħak waħdi. U kultant taqbadni ta’ quddiemi. U tidħak waħedha hi wkoll, mingħaliha m’iniex naraha. Anke lilha jdejjaq dan l-iswed, iswed li ma jaħfirx. Jaħraq. Jiġbed ix-xemx daqs kemm jien ġbidt basal mill-ħamrija ħamra dal-għodu.

Jien nilbes l-abjad u huma isewdulna l-art.


Ir-ritratt huwa meħud minn Francesca Galea. Aktar ritratti partikolari jinsabu hawn.